İş Hukukunda Sık Sorulan Sorular

İş hukuku, işçi ile işveren arasındaki ilişkiyi düzenleyen, çalışma koşullarını, hakları ve sorumlulukları belirleyen en önemli hukuk dallarından biridir. İş yaşamında hem işçiler hem de işverenler, sıklıkla aynı soruları merak etmektedir. Bu yazıda, iş hukukunda en çok sorulan soruları ve yanıtlarını bulabilirsiniz.

1. İş Sözleşmesi Nedir? Yazılı Olmak Zorunda mıdır?

İş sözleşmesi, işçi ile işveren arasında kurulan, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi taahhüt ettiği anlaşmadır.

Belirli süreli iş sözleşmeleri yazılı yapılmalıdır.

Sürekli ve belirsiz süreli iş sözleşmeleri ise kural olarak yazılı yapılmasa da ispat açısından yazılı olması tavsiye edilir.

2. İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı için temel şart, aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmak ve iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesidir. Kıdem tazminatı alınabilecek hallerden bazıları:

İşverenin haksız şekilde iş akdini feshetmesi,

İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi,

İşçinin emekliliğe hak kazanması,

Erkek işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması,

Kadın işçinin evlilikten itibaren 1 yıl içinde işten ayrılması.

3. İhbar Süresi Nedir?

İhbar süresi, iş akdinin feshedileceği karşı tarafa önceden bildirilmesi gereken süredir. Çalışma süresine göre değişir:

0–6 ay çalışanlar → 2 hafta

6–18 ay çalışanlar → 4 hafta

18–36 ay çalışanlar → 6 hafta

3 yıl ve üzeri çalışanlar → 8 hafta

İhbar süresine uymayan taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür.

4. Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Türkiye’de haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bunun üzerindeki çalışmalar fazla mesai sayılır.

Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin %50 zamlı halidir.

İşçi isterse fazla mesai ücreti yerine serbest zaman talep edebilir.

5. Yıllık İzin Hakkı Ne Kadardır?

İşçilere kıdemine göre yıllık izin hakkı tanınır:

1–5 yıl arası çalışanlar → 14 gün

5–15 yıl arası çalışanlar → 20 gün

15 yıl ve üzeri çalışanlar → 26 gün

18 yaş altı ve 50 yaş üzeri çalışanlar için yıllık izin en az 20 gündür.

6. İşçi Haklı Nedenle İş Sözleşmesini Nasıl Feshedebilir?

İşçi aşağıdaki durumlarda haklı nedenle iş akdini derhal feshedebilir:

Ücretin ödenmemesi,

İşverenin işçiye veya ailesine karşı şeref ve namusa dokunacak söz ve davranışlarda bulunması,

İşyerinde sağlığı tehdit eden durumların bulunması,

Çalışma koşullarının işçi aleyhine ağırlaştırılması.

7. İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı Var mı?

Evet, işverenin de bazı haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetme hakkı vardır. Örneğin:

İşçinin işverene, iş arkadaşlarına sataşması,

İşçinin işverenden izin almadan uzun süre işe gelmemesi,

İşçinin işyerinde hırsızlık yapması,

İşçinin güveni kötüye kullanması.

8. Mobbing (Psikolojik Taciz) İş Hukuku Açısından Nasıl Değerlendirilir?

Mobbing, işyerinde çalışanı yıldırmaya, dışlamaya veya istifaya zorlamaya yönelik davranışlardır.

İşçi mobbinge uğradığında, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

Ayrıca tazminat davası açma hakkı da vardır.

9. İş Kazası Nedir? İşçinin Hakları Nelerdir?

İş kazası, işçinin işini yaptığı sırada veya işyerinde uğradığı ani ve dıştan gelen olaylardır. İş kazası durumunda:

İşçiye ücretsiz tedavi sağlanır,

SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir,

Kalıcı sakatlık veya ölüm durumunda işçi veya yakınları tazminat talep edebilir.

10. Arabuluculuk Zorunlu mudur?

2018 yılından itibaren, işçi ve işveren arasındaki iş davalarında arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanmazsa taraflar dava yoluna gidebilir.

Sonuç

İş hukuku, hem işçi hem işveren açısından büyük önem taşır. Hakların bilinmesi, olası uyuşmazlıkların önlenmesi ve adil bir çalışma hayatı için kritik rol oynar. Eğer iş hukuku ile ilgili sorularınız varsa, uzman bir iş hukuku avukatından danışmanlık almanız en doğru adım olacaktır.